De taal van het zaad

Monsanto speech vs Vandana Shiva

Zoals elk zichzelf respecterend totalitair systeem heeft de biotechindustrie haar eigen taal ontwikkeld. Die is ingewikkeld en schept afstand, zodat mensen afhaken, niet meer beseffen dat het over hun dagelijks leven gaat. Activiste Vandana Shiva ontkleedde in haar lezing over de toekomst van ons voedsel in het overvolle NTGent op dinsdagavond met humor en helderheid de Monsanto speech. Om een levende taal in de plaats te planten.

De taal van de bioindustrie, zo toonde Shiva aan, is koud en maakt dood. In het verhaal van patenten hebben multinationals als Monsanto het slim over “intellectuele eigendom” of “plantproducerend materiaal”. Je moet al behoorlijk uitgeslapen zijn om te beseffen dat ze het over zaad hebben. “Zaad”, zo schudt Shiva ons weer wakker, “dat levende materie is, dus geen product dat patenteerbaar is, of een grondstof”.

Mais als metafoor

Shiva koppelt zaad aan leven, liefde, vrijheid, overvloed en diversiteit. “De diversiteit van het zaad is de taal van het leven”, stelt ze. Geen zaad dat ooit zo divers was als dat van de mais. In Latijns-Amerika, de wieg van de mais, is het gewas in het bewustzijn zo verbonden met het leven zelf dat in het scheppingssverhaal van de Maya’s verteld wordt hoe de mens van maïs gemaakt is. Intussen bestaat in Mexico nog een vijfde van de maissoorten die in 1930 gekend waren.

Toen Shiva op haar reis door Vlaanderen onze maisakkers zag, schrok ze van het toonbeeld van monocultuur. “Een gezonde maisakker heeft planten van verschillende hoogtes, de kolven groeien niet alleen bovenaan, maar ook onderaan en in het midden aan de plant. Mais wordt van oudsher in combinatie met andere planten geteeld. Vooral de zogenaamde drie gezusters zijn heel bekend; bonen klimmen op de mais terwijl pompoenen de bodem bedekken. De drie planten geven elkaar alles wat ze nodig hebben.”

In een ander maisverhaal vertelt Shiva over een GGO-veld waarop alle bladeren omhoog wijzen. Wanneer ze vraagt waarom dit zo gekweekt is, krijgt ze te horen dat het gaat om zoveel mogelijk fotosynthese te hebben. “Alsof de zon en de bladeren niet kunnen spreken met elkaar, alsof er niet zoiets is als een buiging van de zonnestralen.”  Rechtlijnige mais als metafoor voor lineair denken.

Vrijheid

De diversiteit van het leven vergroten hangt volgens Shiva samen met het verdedigen van vrijheid. “De vrijheid van de natuur om te evolueren in diversiteit, de vrijheid van de boeren om zaden te ruilen, de vrijheid van de consument te weten waar eten vandaan komt.” Dat laatste valt in simpele woorden na te vragen waar je het koopt of krijgt. Kweek je zelf, dan kan je nog altijd terugvallen op die aloude oertaal en praten met je zaden en plantjes.